Τα ερωτήματα που προβάλουν πιεστικά, είναι πώς θα καταπολεμήσουμε την άνιση κατανομή τροφίμων και τη φτώχεια και πώς θα ταΐσουμε τον αυξανόμενο πληθυσμό με πιο βιώσιμο τρόπο;

Οι πιο συνηθισμένες αιτίες επισιτιστικής ανασφάλειας είναι σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 2022:

• • Άνιση και άδικη κατανομή του πλούτου και αυξανόμενη φτώχεια. Συνδέεται με κοινωνικές ανισότητες (μεταξύ φύλων, εθνοτήτων, παγκόσμιου Βορρά-Νότου κλπ.) και καταπάτηση των εργασιακών και άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων, και οδηγεί στην άνιση κατανομή της τροφής και των κερδών, προς όφελος λίγων, καθώς και στην παγκόσμια πείνα στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες.
  • Οι συνεχείς διαταραχές στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού και οι διαρκείς αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων (πανδημία, ψηλό κόστος καυσίμων, έλλειψη αγρεργατικού δυναμικού, πολιτική αστάθεια και πόλεμοι, ακραίες καιρικές συνθήκες, λειψυδρία και περιβαλλοντικές καταστροφές) επηρεάζουν την ομαλή τροφοδοσία της αγοράς και τη σταθερότητα των τιμών ενώ αυξάνουν τα φαινόμενα κερδοσκοπίας, καθιστώντας τα δυσπρόσιτα σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
  • Η απώλεια και σπατάλη τροφίμων. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), περίπου το ένα τρίτο όλων των παραγόμενων τροφίμων παγκοσμίως χάνεται ή σπαταλάται σε κάποιο σημείο της αλυσίδας αξίας από τα χωράφι έως το πιάτο του καταναλωτή. Το γεγονός αυτό, πέρα από τις τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, επηρεάζει και την επάρκεια του πλανήτη σε τροφή επιτείνοντας το πρόβλημα της επισιτιστικής ανασφάλειας στις φτωχότερες χώρες.

• Η έλλειψη πρόσβασης σε γη, νερό, σπόρους και άλλους παραγωγικούς πόρους. Πολλοί μικροί -κυρίως- παραγωγοί είτε δεν μπορούν να εξασφαλίσουν δίκαιους όρους εμπορικών συναλλαγών, είτε στερούνται του δικαιώματος πρόσβασης στη γη και στους φυσικούς τους πόρους και εκτοπίζονται (βλ. εξορύξεις, υφαρπαγή γης για κερδοσκοπικές χρήσεις και έμμεση αλλαγή της χρήσης γης π.χ. βιοκαύσιμα που προέρχονται από καλλιέργειες ή εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων σε ωφέλιμη γεωργική γη, ο έλεγχος των σπόρων και η επιβολή των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στους αγρότες του αναπτυσσόμενου κόσμου, στο πλαίσιο προγραμμάτων αναπτυξιακής βοήθειας). Έτσι, περιέρχονται αναγκαστικά σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης και περιθωριοποιούνται, αποστερώντας τις τοπικές κοινότητες από τα μέσα αναπαραγωγής και ευημερίας τους.

Δείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες για την εναλλακτική κοινότητα του Πελίτι

• Η αύξηση της κατανάλωσης κρέατος και η επιβαρυντική για τον πλανήτη κτηνοτροφία. Η αυξανόμενη ζήτηση για κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα ασκεί πρόσθετη πίεση στην καλλιέργεια για προϊόντα που προορίζονται για ζωοτροφές (π.χ. σόγια), οδηγεί στην επέκταση της κτηνοτροφικής παραγωγής και επηρεάζει έμμεσα τις τιμές των κτηνοτροφικών σιτηρών. Οι τεράστιες εκτάσεις μονοκαλλιέργειας σόγιας (π.χ. στη Λατινική Αμερική), η οποία προορίζεται για την εκτροφή των ζώων σε φάρμες της δύσης και της Κίνας, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα περιορισμού των καλλιεργήσιμων εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για παραγωγή τροφής για ανθρώπινη κατανάλωση. Η τάση αυτή επηρεάζει χώρες που είναι ευάλωτες στη διατροφική ανασφάλεια στερώντας τους την αυτάρκεια,,  ενώ παράλληλα αυξάνει το χάσμα της ανισότητας στην πρόσβαση στην τροφή και του βιοτικού επιπέδου σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες χώρες, καταδικάζοντας τον φτωχό κόσμο σε μεγαλύτερη φτώχεια.

Ακαλλιέργητες εκτάσεις, σχολάζουσες γαίες μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Η μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων συχνά οφείλεται στην αλλαγή χρήσεων γης για μη διατροφικούς σκοπούς (π.χ. αστικοποίηση), στις ανεκμετάλλευτες γεωργικές εκτάσεις από απόντες ιδιοκτήτες (αστυφιλία, μετανάστευση) και στην απώλεια γόνιμων γεωργικών εδαφών λόγω των εντεινόμενων περιβαλλοντικών προβλημάτων (ξηρασία, διάβρωση, υπερβόσκηση, βιομηχανική ρύπανση, ερημοποίηση). Οφείλεται, επίσης στο αυξανόμενο φαινόμενο της υφαρπαγής γεωργικής γης (βλ. αναλυτικά λήμμα) σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, δηλαδή στην εξαγορά μεγάλων εκτάσεων από μεγαλοεπενδυτές (π.χ. για παραγωγή ζωοτροφών,  βιοµηχανικής κλίµακας μονοκαλλιέργειες κλπ.), εκτοπίζοντας τους αυτόχθονους πληθυσμούς και μικροκαλλιεργητές.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2009), με αφορμή την επισιτιστική κρίση του 2007/2008, προτρέπει τον FAO να εργασθεί στην κατεύθυνση νομοθετικών προτάσεων που θα αναγνωρίζουν το δικαίωμα του τοπικού πληθυσμού κάθε χώρας να ελέγχει τη γεωργική γη, το νερό και άλλους φυσικούς πόρους που έχουν ζωτική σημασία για την επισιτιστική του ασφάλεια.

Δείτε το βίντεο της La Via Campesina σχετικά με την Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των αγροτών και του πληθυσμού που εργάζεται στις αγροτικές περιοχές.