Θ4 Συμβούλια Πολιτικής Τροφίμων/ Food Policy Councils
Το Συμβούλιο Πολιτικής Τροφίμων [ή το συμβούλιο τροφίμων] είναι ένας τόπος συνάντησης, ένας κόμβος που φέρνει κοντά τις τοπικές αρχές με την κοινωνία των πολιτών, με κύριο στόχο να συν-διαμορφωθεί μια ολοκληρωμένη εδαφική (territorial) στρατηγική και πολιτική τροφίμου που θα ενσωματώνει αστικές, περιαστικές και γειτονικές αγροτικές περιοχές στην κατεύθυνση της αγροοικολογικής βιωσιμότητας, της επισιτιστικής αυτάρκειας και της διατροφικής κυριαρχίας σε (δια)τοπικό και (δια)περιφερειακό επίπεδο.
Ένας αυξανόμενος αριθμός μητροπολιτικών πόλεων ανά τον κόσμο επιχειρούν να διαμορφώσουν την επισιτιστική και αγροδιατροφική τους πολιτική μέσα από τη σύσταση «διατροφικών συμβουλίων», όπου τοπική αυτοδιοίκηση και ενδιαφερόμενα μέρη κατά μήκος της αγροδιατροφικής αλυσίδας, όπως αγρότες παραγωγοί της ευρύτερης περιαστικής αγροτικής περιοχής, εκπρόσωποι καταναλωτών, περιβαλλοντικές ομάδες και άλλοι εμπλεκόμενοι δρώντες, συνεργούν προκειμένου να αναπτύξουν καινοτόμες λύσεις και πολιτικές που μετασχηματίζουν και ενισχύουν τα τοπικά συστήματα τροφίμων. Στόχος είναι περισσότερο βιώσιμα, υγιεινά και δίκαια συστήματα που προστατεύουν τους μικρής κλίμακας παραγωγούς, μεταποιητές, διανομείς όσο και τους καταναλωτές προωθώντας τις τοπικές παραγωγές μέσω βραχείων αλυσίδων εφοδιασμού.
Στην Β. Αμερική αυτά τα συμβούλια έχουν μακρά ιστορία. Το Συμβούλιο Διατροφικής Πολιτικής του Τορόντο (Toronto Food Policy Council) είναι μια σύμπραξη για τη διατροφική κυριαρχία που ιδρύθηκε το 1991 με στόχο να εξασφαλίζει πρόσβαση σε υγιεινά, επαρκή, οικονομικά προσιτά και πολιτισμικά αποδεκτά τρόφιμα σε τοπικό επίπεδο. Μερικές από τις δράσεις του είναι η διατροφική εκπαίδευση των δημοτών, η υποστήριξη της απασχόλησης κατοίκων χαμηλού εισοδήματος, η διαθεσιμότητα φρέσκων εποχικών λαχανικών και η σύνδεση των καλλιεργητών με τη γη και την πόλη. Η ανάπτυξη -μεταξύ άλλων- ποικίλων αστικών και περιαστικών λαχανόκηπων αποτελούν ένα πραγματικό κοινωνικό εργαστήριο απόκτησης δεξιοτήτων, αλλά και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και κοινωνικής ένταξης των δημοτών.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το Σύμφωνο Αστικής Διατροφικής Πολιτικής που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Δήμου του Μιλάνο το 2016 (Milan Urban Food Policy Pact – MUFPP) είναι μια διεθνής συμφωνία που έχει πλέον υπογραφεί από περισσότερες από 200 πόλεις. Δεσμεύεται «να αναπτύξει βιώσιμα, ανθεκτικά και ασφαλή συστήματα τροφίμων χωρίς αποκλεισμούς, τα οποία παρέχουν υγιεινά και οικονομικά προσιτά τρόφιμα σε όλους τους ανθρώπους σε ένα πλαίσιο βασισμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα, ελαχιστοποιούν τα απορρίμματα τροφής και διατηρούν τη βιοποικιλότητα, ενώ προσαρμόζονται και μετριάζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
Το Τορίνο ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη που υπέγραψε το Σύμφωνο Αστικής Διατροφικής Πολιτικής του Μιλάνο, δομώντας μια πολιτική που συνδυάζει το δικαίωμα στην τροφή με το ζήτημα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, την καταπολέμηση της σπατάλης τροφής και την ενίσχυση του τοπικού οικοσυστήματος τροφίμων μέσω των δημόσιων προμηθειών τροφίμου (π.χ. σχολικά γεύματα). Ο μητροπολιτικός δήμος του Τορίνο, με παράδοση στα κινήματα τροφής όπως το Slow Food (1986) που προάγει τα τοπικά τρόφιμα, τις παραδοσιακές κουζίνες και τις ενδημικές ποικιλίες σπόρων σε όλον τον πλανήτη, έχει να επιδείξει πλήθος δράσεων και καλών πρακτικών στην κατεύθυνση της διατροφικής κυριαρχίας και αυτονομίας. Δράσεις και πρακτικές που απορρέουν από τη Διατροφική Πολιτική του Δήμου και τις στρατηγικές προτεραιότητες του Αστικού Διατροφικού Σχεδιασμού, εμπλέκουν πλήθος δημόσιων και ιδιωτικών φορέων δράσης, ερευνητικά ινστιτούτα, ΜΚΟ και συλλογικότητες γειτονιάς, επιδιώκοντας την ενεργό συμμετοχή των δημοτών. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο της στρατηγικής «τοπικής ευημερίας, κοινωνικής ενσωμάτωσης και κοινοτικής ανάπτυξης» του μητροπολιτικού δήμου, υλοποιούνται 17 προγράμματα μεταξύ των οποίων κοινωνικοί συνεταιρισμοί τροφίμου, αλληλέγγυες αγορές χωρίς μεσάζοντες, τράπεζες τροφίμων, συλλογικές κουζίνες, πλατφόρμα διαμοιρασμού τροφίμων για την αποφυγή σπατάλης, κέντρα για την προαγωγή υγείας, την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου και του διαβήτη σε επίπεδο δήμου, κ.ά. Στις στρατηγικές διατροφικής εκπαίδευσης στα σχολεία εντάσσονται 6 προγράμματα που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων σχολικούς λαχανόκηπους, ενώ τα προγράμματα υγιεινής διατροφής των παιδιών μέσω σχολικών γευμάτων με τοπικές πρώτες ύλες διασφαλίζουν παράλληλα τη βιωσιμότητα των τοπικών συστημάτων παραγωγής.
Το Σύμφωνο Αστικής Διατροφικής Πολιτικής του Μιλάνο υπέγραψε ο Δήμος της Θεσσαλονίκης το 2023, συμμετέχοντας με τον αστικό βιολογικό αμπελώνα